Conformiteitsbeoordeling en accreditatie

Inhoudsopgave

• Introductie
• Wat is conformiteitsbeoordeling?
• Wat is accreditatie?
• Wanneer kun je conformiteitsbeoordeling inzetten als beleidsinstrument?
• Wat zijn de beperkingen?
• Hoe gebruik je conformiteitsbeoordeling in beleid en regelgeving?
• Contact

Introductie

In het dagelijks leven willen we vertrouwen op kwaliteit van producten en diensten: dat roltrappen veilig zijn, dat vlees niet teveel bacteriën bevat, dat arbeidsmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen veilig gebruikt kunnen worden en dat elektrotechnici deskundig handelen. Dit kan alleen als certificaten en producten waarmaken wat ze beloven. Conformiteitsbeoordeling en accreditatie bieden transparantie over de kwaliteit van producten en diensten, ook als dat niet direct inzichtelijk is. Deze transparantie maakt (internationale) handel makkelijker en draagt bij aan het goed functioneren van markten. Hoewel conformiteitsbeoordeling een bestaand stelsel is dat zonder de overheid tot stand komt, kun je het, meestal in combinatie met accreditatie, gebruiken in beleid en regelgeving. Bijvoorbeeld bij onderwerpen zoals voedselveiligheid, energiebesparing en duurzaamheid, consumentenproducten, bouw, werkomstandigheden en transport en infrastructuur. Of als ondersteuning van de publieke toezichthouder.

Terug naar boven

Wat is conformiteitsbeoordeling?

Conformiteitsbeoordeling is bijvoorbeeld: certificeren, testen, keuren en inspecteren. Alles waar het bedrijfsleven vooraf afspraken over kan maken, die vervolgens gecontroleerd kunnen worden door een andere partij uit het bedrijfsleven is een vorm van conformiteitsbeoordeling. Het is een vorm van zelfregulering, waarbij de organisatie die een bepaald certificaat, testrapport, keuring of inspectie wil hebben, een conformiteitsbeoordelende instantie (verder: CBI) vraagt om de certificering, test, keuring of inspectie te verrichten. Een bekend voorbeeld is het ISO 9001 certificaat, een internationale norm voor kwaliteitsmanagementsystemen. Maar ook de veiligheidsnormen in regelgeving voor liften, arbeidsmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen worden bijvoorbeeld ingevuld door conformiteitsbeoordeling, bijvoorbeeld door het periodiek keuren van een lift te verplichten.

Terug naar boven

Wat is accreditatie?

Wanneer je conformiteitsbeoordeling gebruikt in beleid en regelgeving is het nodig om vertrouwen te hebben in de onafhankelijkheid, onpartijdigheid en deskundigheid van de CBI om de conformiteitsbeoordeling uit te voeren. Met een accreditatie toont de CBI aan dat zij een specifieke activiteit onafhankelijk, onpartijdig en deskundig kan uitvoeren. In Nederland is de Raad voor Accreditatie (RvA) aangewezen als de nationale accreditatie-instantie. Geaccrediteerde conformiteitsbeoordeling als systeem kent twee niveaus: het niveau van accreditatie (tussen RvA en CBI) en het niveau van conformiteitsbeoordeling (tussen CBI en (het onderdeel van) de organisatie die de conformiteitsbeoordeling ondergaat). Terwijl niet-geaccrediteerde conformiteitsbeoordeling één niveau kent. Zie onderstaand schema.

Tip: Klik op de afbeelding om te vergroten

Let wel, de term accreditatie wordt in de praktijk ook gebruikt voor andere processen dan onafhankelijk-, onpartijdig- en deskundigheid van een CBI, bijvoorbeeld bij accreditatie van journalisten of in het onderwijs. Wordt de term accreditatie gebruikt in een ander verband dan met CBI’s die conformiteitsbeoordelingen uitvoeren, dan gaat het niet om accreditatie in de zin van deze pagina.

Terug naar boven

Wanneer kun je conformiteitsbeoordeling inzetten als beleidsinstrument?

• Conformiteitsbeoordeling en accreditatie op basis van internationale normen worden wereldwijd geaccepteerd. Zo bevorderen conformiteitsbeoordeling en accreditatie de internationale handel.
• Je kunt via conformiteitsbeoordeling de eigen verantwoordelijkheid van de sector benutten omdat in sommige sectoren men zelf al is begonnen met initiatieven om kwaliteit te bewaken.  
• Met conformiteitsbeoordeling kun je de expertise van de sector optimaal benutten, vooral omdat de ontwikkeling van eisen soms zeer specialistische kennis vereist. Ook kunnen snelle technische ontwikkelingen vlot meegenomen worden in conformiteitsbeoordeling.
• Met conformiteitsbeoordeling formuleert de sector zelf de eisen en deze sluiten daarom goed aan bij de praktijk.
• Het nastreven van een publiek belang zoals duurzaamheid met behulp van conformiteitsbeoordeling is mogelijk zonder dat dit capaciteit van een publieke toezichthouder kost. Aan de andere kant is conformiteitsbeoordeling niet afdwingbaar.
• Verplichte conformiteitsbeoordeling kan een bijdrage leveren aan risicogestuurd toezicht, doordat de conformiteitsbeoordeling aan de toezichthouder het vertrouwen geeft dat aan bepaalde delen van de regelgeving is voldaan.

Terug naar boven

Wat zijn de beperkingen?

• Bij gebruik van conformiteitsbeoordeling is in ieder geval van belang dat de betrokken sector voldoende ontwikkeld is om de conformiteitsbeoordeling vorm en inhoud te geven.
• Het is een privaat instrument en daarmee niet per definitie geschikt voor publieke belangen. Opsporing van overtredingen of naleving afdwingen door de publieke toezichthouder is niet mogelijk.
• Conformiteitsbeoordeling is afhankelijk van de kenmerken van de sector. Waar conformiteitsbeoordeling eerst goed functioneert, kan dat door ontwikkelingen in een sector, achteruit gaan.
• Verplichte conformiteitsbeoordeling kan het onderscheidende vermogen van de conformiteitsbeoordeling verminderen waardoor de ambitie van betrokken partijen afneemt.
• Conformiteitsbeoordeling is geen alternatief voor (besparing op of achterwege laten van) handhaving.
• Let op als je conformiteitsbeoordeling gebruikt als beleidsinstrument dat het niet de concurrentie beperkt. In geval van strijd met de mededingingsregels is het niet bruikbaar als beleidsinstrument.

Terug naar boven

Hoe gebruik je conformiteitsbeoordeling in beleid en regelgeving?

Voor het gebruik van conformiteitsbeoordeling, dien je de verplichte kwaliteitseis Conformiteitsbeoordeling en accreditatie in het kader van overheidsbeleid te volgen. Omdat conformiteitsbeoordeling zonder de overheid tot stand komt heeft het de voorkeur om het te gebruiken voor het stimuleren van publieke doelen, dan wel ter ondersteuning van het toezicht. Zie verder de verplichte kwaliteitseis Conformiteitsbeoordeling en accreditatie in het kader van overheidsbeleid.

Terug naar boven

Contact

Het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) is stelselverantwoordelijk voor conformiteitsbeoordeling en accreditatie. EZK is ook voorzitter van het Interdepartementale overleg Conformiteitsbeoordeling en Normalisatie (ICN) en kan helpen met het benaderen van een ter zake ervaren collega binnen je eigen departement. Heb je vragen of wens je meer informatie? Neem dan contact op met de directie Mededinging en Consumenten.

Terug naar boven

Laatst gewijzigd op: 3-2-2021